گفت و گوی احمد غلامی با مسعود نیلی درباره تاریخ توسعه در ایران: درگیری تاریخی تکنوکرات ها با سیاست مداران گفتگو: احمد غلامی مسعود نیلی در گفت وگو بسیار منضبط است؛ خوی و منشی که از دانشگاهی بودن او نشئت می گیرد. در این گفت وگو که به سرنوشت توسعه در دوران تاریخی حکومت پهلوی و جمهوری اسلامی پرداخته می شود، با فراز و نشیب های توسعه از دیدگاه شخصی آشنا می شویم که هم دانشگاهی است و هم در رده های بالای دولتی در برنامه ریزی های اقتصادی نقش داشته است. برنامه سوم توسعه در دوران اصلاحات با مشارکت جدی مسعود نیلی نوشته شده و او یکی از مشاوران مهم اقتصادی در دولت روحانی و دستیار امور اقتصادی رئیس جمهور بوده است. اما آنچه اهمیت دارد، این است که او نگاهی منصفانه به گذشته دارد؛ هم به گذشته دور، دوران پهلوی و هم گذشته نزدیک که خود و هم نسلانش در اداره اقتصادی کشور مشارکت داشته اند. اما مسعود نیلی به دلیل حضور در دولت ها و تصمیم گیری در مسائل کلان اقتصادی مورد انتقاد اقتصادانان مستقل بوده است و از سویی دیگر، حضور در مقامات اجرائی و مشورتی باعث شده تا او به مسائل اقتصادی ایران اشراف بیشتری داشته باشد و این ویژگی ای است که به ندرت می توان در دیگر اقتصاددانان سراغ گرفت. با مسعود نیلی درباره تاریخ توسعه در ایران به گفت وگو نشسته ایم که بخش اول آن را می خوانید. نیلی در این بخش از گفت وگو به برنامه های توسعه و سوابق تاریخی آن در کشور ما می پردازد و در بخشی دیگر از گفت وگو که فردا منتشر می شود، از تجربیات خود به عنوان مشاور امور اقتصادی در برخی از دولت های بعد از انقلاب می گوید و به اختلاف نظر های عمده در بدنه نخبگان جامعه اشاره می کند که بر نظام سیاست گذاری کلی تاثیر گذاشته و در وضعیت اخیر موجود دخیل است. به دستور رضاشاه در فروردین 1316 شورایی به نام «شورای اقتصاد» تشکیل شد که قرار بود مطالعات اقتصادی و برنامه های راهبردی در اقتصاد کشور از سوی این شورا صورت گیرد. در دهمین جلسه این شورا، ابوالحسن ابتهاج مامور تهیه مقدمات این برنامه شد اما تلاش های ابتهاج به علت موانعی که در وزارت مالیه با آن روبه رو شد به ثمر نرسید. در سال 1318 نامه ای به نخست وزیر وقت، آقای متین دفتری نوشت و علت نابسامانی های مملکت را فقدان برنامه اقتصادی و نبود تمرکز در آن دانست. بااینکه متین دفتری نامه را به رضاشاه داده بود اما نامه بی جواب ماند. ابوالحسن ابتهاج برای رفع موانع با آقای بدر، کفیل وزارت مالیه دیدار کرد که به نظرم جواب بدر در حین سادگی و حماقت بار بودن، بیانگر نوعی بیماری در بافت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشور ما است. بدر در این دیدار به ابوالحسن ابتهاج می گوید: «اصلا برنامه بلندمدت یعنی چی؟ من معتقدم در ایران باید روزمره زندگی کرد. من فکر فردا را هم نمی توانم بکنم، آن وقت شما می خواهید نقشه تهیه کنید که پنج سال دیگر چه کار کنیم؟» به نظر شما آغاز برنامه ریزی برای توسعه به طور جدی از چه زمانی و به دست چه کسانی آغاز شد؟ وقتی ما سوابق تاریخی فعالیت های مختلفی را که با تهیه اولین برنامه عمرانی کشور مرتبط می شود دنبال می کنیم، در فاصله سال های 1303 تا 1327 که تاریخ تهیه رسمی اولین برنامه عمرانی است، مجموعه ای از اقدامات پراکنده را چه در عرصه اداری و سیاسی و چه در عرصه مطالعاتی می توانیم شناسایی کنیم. به عنوان اولین اقدام، در سال 1303 کمیسیونی تشکیل می شود به نام «کمیسیون اقتصادیات» که رئیس آن سیدحسن تقی زاده بوده و هفت نفر از